Confrontatie in de brievenbus

Ineens ligt hij daar in de brievenbus. Nee, niet die vervelende blauwe envelop, maar die van het Bevolkingsonderzoek Borstkanker. Mocht ik al niet willen weten dat ik de 50 gepasseerd ben, dan is er nu geen ontkennen meer aan. Van mijn 50^ste tot en met mijn 75^ste levensjaar word ook ik iedere twee jaar uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Net als elke Nederlandse vrouw, sinds 1990. Laat ik gelijk duidelijk zijn, ik ben absoluut geen tegenstander van bevolkingsonderzoeken. Zonder enige twijfel laat ik sinds mijn 30^ste elke vijf jaar een uitstrijkje maken in het kader van het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker. Maar bij dit onderzoek ligt het voor mij anders. Waarom?

Twijfel methode Bevolkingsonderzoek Borstkanker

Mijn voornaamste reden voor twijfel is dat bij drie vriendinnen de borstkanker niet gezien werd op een mammografie. Alle drie bleken ze dicht borstweefsel (veel klier- en bindweefsel) te hebben. De resultaten van een mammografie van borsten met dicht weefsel zijn moeilijker te lezen en interpreteren. Zeker 30% van de vrouwen, sommige publicaties zeggen zelfs 40 tot 50%, heeft dicht borstweefsel.

Mijn tweede reden is dat ik het een ongelooflijk vrouwonvriendelijk onderzoek vind. Een groot deel van de vrouwen ervaart het onderzoek als pijnlijk. Op zich niet gek als je borst met een kleine 20 kilo belast wordt. En jazeker, ik hoor bij die groep vrouwen die ervan overtuigd is dat als er een sensitief lichaamsdeel van mannen op deze wijze onderzocht zou moeten worden, er al lang een alternatief was.

En, last but not least, op de een of andere manier ontstaat er kortsluiting in mijn hoofd bij de gedachte aan het gebruiken van kankerverwekkende straling om kanker te ontdekken. Natuurlijk lees in op de site van het RIVM de geruststellende woorden:

“Per borst nemen we twee röntgenfoto’s. Van de vier röntgenfoto’s bij elkaar krijgt u een hoeveelheid straling van ongeveer 0,6 mSv millisievert. Straling kan kanker veroorzaken, maar dat risico is bij deze hoeveelheid heel erg klein.”

Heel erg klein… Dat is dus niet nul. En kunnen we werkelijk conclusies trekken over dat risico als er geen langdurige studies zijn naar vrouwen die consequent voor alternatieve screening methodes kiezen? Dus waarom zou ik voor een mammografie kiezen als er alternatieven zijn zonder straling?

Onderzoek

Dus ik besloot eerst verder te onderzoeken en te lezen voor ik zomaar aan het Bevolkingsonderzoek zou deelnemen of zou kiezen voor een alternatief. Tijdens mijn onderzoek liep ik tegen wat punten aan die ik wil delen.

In diverse officiële publicaties is te lezen dat er door het Bevolkingsonderzoek Borstkanker een kleine 800 vrouwen per jaar minder sterven aan borstkanker. Minstens zoveel publicaties stellen de vraag of dit aantal te danken is aan het Bevolkingsonderzoek, of aan betere behandeling en het feit dat vrouwen beter zelf hun borsten onderzoeken.

Zelf onderzoek, iets waar we bij Sarah Gezien ook al eens het belang van aangaven en je elke maand aan herinneren. In 2013 publiceerde het Nederlands Tijdschrift Geneeskunde een onderzoek naar de effecten van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Een conclusie van dat onderzoek is dat vrouwen die zich laten screenen via het bevolkingsonderzoek 58% minder kans hebben op sterfte door borstkanker dan vrouwen die zich niet laten screenen. Voor mij zijn de laatste drie woorden de belangrijkste van deze conclusie. Kiezen voor een alternatief voor de mammografie betekent namelijk wel screenen, maar op een minder belastende wijze.

Buitenland

Dan zijn er buitenlandse oncologen die vraagtekens hebben bij de mammografie en het Bevolkingsonderzoek. Zo roept Professor Michael Baum, van de University College London, op om het programma in Engeland te stoppen. Dat terwijl hij het zelf heeft opgezet in 1988. Zijn voornaamste argument is overdiagnostiek.

Dan is er de Amerikaanse oncoloog Ben Johnson, die ronduit stelt dat mammografieën borstkanker veroorzaken.  En dan is er bijvoorbeeld de Amerikaanse internist Dr. Deborah Rhodes van de gerespecteerde Mayo Clinic. Zij onderzoekt en ontwikkelt Molecular Breast Imaging (MBI, FDA approved), dat veel betere resultaten geeft dan een mammografie en vele malen minder belastend is. Zeker waard om haar 20 minuten durende Ted Talk te bekijken. Interessant in haar Ted Talk is ook  dat ze de wereld van mammografie ‘goed afgeschermd’ noemt. De belangen zijn groot zullen we maar zeggen (aanvulling 3-12-2020: Ook radiologen willen nu kijken of ze MRI screening kunnen opnemen in de landelijke borstkankerrichtlijn).

Voor mij was alles wat ik las en vooraf al vond voldoende reden om alternatieven te bekijken.

Alternatieve borstscreening

Maar wat zijn dan die alternatieven? Ik ging op zoek. Allereerst vroeg ik mijn twee nog levende vriendinnen hoe de tumor wel was vastgesteld. In beide gevallen was dat in eerste instantie middels een echografie. Bij vrouwen die worden doorverwezen na screening middels een mammografie en waar een afwijking wordt geconstateerd, wordt de echografie ook vaak toegepast. Bij 70% van deze vrouwen blijkt het overigens om een fout-positieve uitslag te gaan. Ook iets om mee te nemen in je overwegingen. Kun je je de onnodige stress voorstellen? De echografie maakt gebruik van geluidsgolven en het onderzoek is niet belastend.

Een andere mogelijkheid is een MRI. Een MRI maakt gebruik van magnetische golven en radiogolven. Ook dit onderzoek is niet belastend, zolang je geen last hebt van claustrofobie. Een MRI is erg kostbaar. Veel duurder dan alle andere screeningmethodes.

Een geheel andere benadering is de medische thermografie. Een methode uit de complementaire wereld en wordt door de reguliere medische wereld derhalve regelmatig als kwakzalverij afgedaan. Bij medische thermografie laat je meerdere foto’s maken. Een baseline foto en een vervolg foto na 3 tot 6 maanden. Op grond van de baseline foto bepaalt men een niveau van risico en geeft men advies. Bij een hoog risico word je doorverwezen voor verder onderzoek. Bij een laag risico krijg je advies over hoe je jouw gezondheid kunt verbeteren. Medische thermografie is niet belastend. Ze raken je zelfs niet aan. De kosten zijn iets hoger dan die van een echografie.

Nieuwe screeningsmethoden

Ondertussen vindt er ook onderzoek plaats naar nieuwe screeningsmethoden. Eerder noemde ik al MBI. Een andere veelbelovende ontwikkeling is de pammografie. De pammografie plet je borsten niet tussen twee platen en maakt gebruikt van lichtpulsen. Het is een pijnloze methode. Maar, zo zegt het RIVM, “het is nog onvoldoende onderzocht of dit net zo effectief is als de mammografie.” Daarom wordt deze techniek nog niet gebruikt in het bevolkingsonderzoek. Momenteel doet de Universiteit van Twente onderzoek naar de pammografie. Het wordt wel 2021 helaas voor er een werkend prototype is.

Dan is er de ademtest. Het RIVM zegt hierover: “Om te bepalen of deze test ook kan worden ingezet bij het bevolkingsonderzoek moet de ademtest worden getest bij een veel grotere groep gezonde vrouwen. Dan kan pas worden bepaald of de ademtest betrouwbaar en gevoelig genoeg is. We verwachten daarom dat het nog wel even duurt voordat dit in het bevolkingsonderzoek  gebruikt kan worden. Samen met het LRCB volgen we nauwgezet de ontwikkelingen.”

Persoonlijk ben ik dan benieuwd welke verdere ontwikkelingen dan nodig zijn en hoe wij vrouwen die eventueel kunnen versnellen. We zijn ondertussen namelijk vijf jaar verder sinds, de eerste, positieve resultaten bekend werden in Maastricht. En als je per jaar bij een miljoen vrouwen een mammografie doet, lijkt mij dat je best een grote groep tot je beschikking hebt om te testen. Ik meld me in elk geval graag aan.

Contrast-enhanced mammography (CEM)

Naast de hierboven genoemde onderzoeken naar alternatieve screeningsmethoden werkt het Maastricht Universitair Medisch Centrum sinds 2013 met Contrast-enhanced mammography (CEM). Ziekenhuizen gebruiken deze methode nog amper en wordt ook niet bij het Bevolkingsonderzoek toegepast. Jammer, want met deze methode is het bijna onmogelijk om een tumor bij een mammografie te missen (het geval bij 20% van de mammografieën). Wel zo prettig, als je een belastende mammografie ondergaat, dat je een zo groot mogelijke kans hebt dat een eventuele tumor gezien wordt.

Wetenschappelijk onderzoek

Heel veel publicaties en interviews verwijzen naar wetenschappelijk onderzoek. Maar wat is eigenlijk wetenschappelijk onderzoek? En wat zegt het? Interessant om eens te lezen wat de Universiteit van Tilburg en Wikepedia daarover zeggen. Reproduceerbaarheid, geldigheid, precisie en objectiviteit worden als de belangrijkste kenmerken genoemd. Voor mij niet per se zaligmakend. Voor mij betekent dat in elk geval dat ik ook bij zaken die wetenschappelijk onderzocht zijn nog steeds mijn gezonde verstand en, ja ook, mijn gevoel laat mee spreken.

Keuze

Uiteindelijk heb ik besloten om een echografie te laten maken, op eigen kosten, in een privé kliniek in Tilburg. Dit verliep prettig en er was tijd voor al mijn vragen tijdens het gesprek en onderzoek door de arts, dokter R.F.M. van Zandvoort, na afloop. Ik koos voor de echografie omdat het de wijze van screeningsonderzoek is bij twijfel (n.a.v. een mammografie) en bij dicht borstweefsel en de kosten te doen zijn. Zonder medische indicatie vergoedt geen enkele verzekeraar een alternatieve screeningsonderzoek namelijk.

Heel benieuwd hoe het voor jou werkt. Wat vind je van de mammografie? Is het überhaupt iets waar je over nadenkt? Heb je alternatieven onderzocht?

Door Amarens Schuurmans op 06/05/2019   /   Gezondheid   /   2 Reacties