Het sneeuwt. Dikke en dunne vlokken dwarrelen alle kanten op. Ik sta bij het graf van de vader van mijn kinderen en een zin hamert door mijn hoofd: je moet dansen op mijn graf. Mijn maatje, waar ik bijna dertig jaar mee samen was, had vannacht een jaar ouder moeten worden. JW hield van het leven en wilde het maximale eruit halen onder het motto ‘alles of niets’. Toen ‘alles’ niet meer mogelijk was koos hij, tamelijk abrupt, voor ‘niets’. Dat is nu tweeënhalf jaar geleden.
Zelfdoding en zondebok
JW had het vaak over zijn dood, dat het afscheid een feestje moest zijn, maar het liep zo heel anders. Zijn dood was schokkend, verwarrend, onacceptabel. Het sloeg de bodem onder m’n voeten weg en ons gezin uit elkaar. Het was geen schone dood maar een rauwe dood met rafelrandjes.
Het is onvoorstelbaar wat zelfdoding teweeg brengt bij dierbaren en naasten. Zelfdoding splijt, zaait verwarring en ontgoocheling. Het werpt veel vragen op. Hoe heeft het kunnen gebeuren? Waarom hebben we het niet zien aankomen? Hadden we het kunnen voorkomen? Kwellende gedachten die voortkomen uit een schuldgevoel. Mensen willen een oorzaak, een reden voor het onbegrijpelijke verlies, een zondebok om zichzelf vrij te pleiten. Die zondebok ben ik.
Crime d’amour
Gelukkig heb ik me geen moment schuldig of verantwoordelijk gevoeld voor JW’s dood. Dit was zijn eigen beslissing en eigen keuze. Ik heb jarenlang gedaan wat in mijn vermogen lag om het tij te keren. Het was tevergeefs, JW wilde onder geen beding geholpen worden. Hij raakte in paniek bij het idee te praten over zijn traumatische jeugd met twee ouders die beiden psychiatrisch patiënt waren. Dat heb ik gerespecteerd en geaccepteerd, niet zonder gevolgen. Onze relatie was, ondanks de liefde die bleef, niet meer te redden. We leefden al een tijdje apart van elkaar en hadden met pijn in ons hart besloten dat het beter was om uit elkaar te gaan. In het weekend van mijn definitieve verhuizing slaat JW in ons oude huis de hand aan zichzelf. Het voelt voor mij als een crime d’amour, een laatste poging om zich voorgoed aan mij vast te klampen.
Meedogenloos rouwproces
Het heeft zeker twee jaar geduurd om de dood van JW een plek te kunnen geven. Om langzaamaan in te zien en te aanvaarden dat het zijn wens was, dat hij nu rust heeft en zelfs dat het uiteindelijk beter is zo. Een voortschrijdend inzicht dat schoksgewijs tot stand komt in een grillig meedogenloos rouwproces. Waar ik vorig jaar nog geen bodem onder mijn voeten voelde, ben ik nu aan het opklimmen. Het is of JW me ook uitnodigt weer volop van het leven te genieten, alsof hij me eindelijk heeft kunnen los laten. Ik heb weer een bijzondere en sterke band met mijn volwassen kinderen kunnen opbouwen. Er is weer licht en luchtigheid, we kunnen zelfs relativerende grappen maken over wat er gebeurd is.
Niet op het graf, wel in Paradiso
Het voelt alsof JW mee kan lachen en nog eens wil zeggen dat hij blij is dat hij aan de andere kant is. Vannacht, als hij 61 geworden zou zijn, sta ik te dansen in Paradiso, en denk aan hem. Hij wilde dat we een feestje van zijn afscheid zouden maken: “je moet dansen op mijn graf”. Dat kon tweeënhalf jaar geleden niet. We waren te verbijsterd en uit het lood geslagen. Maar nu is het voor mij de beste manier om zijn leven en dood te gedenken; door even helemaal los te gaan en het leven te vieren. Ik dans met leuke mensen tot diep in de nacht en voel in al m’n poriën dat ik blij ben dat ik leef.
Heb jij sinds je Sarah Gezien hebt met zelfdoding te maken gehad? Wat deed het met je? Welke vragen stelde je jezelf?
Geef een reactie